"ভাৰতৰ সত্যাগ্ৰহ আন্দোলন: অহিংসাৰ বিপ্লৱী পথ"

সত্যাগ্ৰহ আন্দোলন: ভাৰতৰ স্বাধীনতাৰ বাবে অহিংসা প্ৰতিবাদ

সত্যাগ্ৰহ আন্দোলন, যাক মহাত্মা গান্ধীয়ে প্ৰতিষ্ঠা কৰিছিল, ব্ৰিটিছ উপনিবেশ শাসনৰ বিৰুদ্ধে ভাৰতৰ স্বাধীনতা সংগ্ৰামৰ এক বিপ্লৱী পদ্ধতি আছিল। হিংসাত্মক বিদ্ৰোহৰ পৰিৱৰ্তে, সত্যাগ্ৰহ সত্য (satya) আৰু **অহিংসা (ahimsa)**ক মুখ্য হাতিয়াৰ হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। গান্ধীয়ে বিশ্বাস কৰিছিল যে নৈতিক সাহস, আত্ম-আনুশাসন আৰু শান্তিপূর্ণ অসহযোগিতাৰ জৰিয়তে সামাজিক আৰু ৰাজনৈতিক পৰিৱৰ্তন অনা সম্ভৱ, আৰু ইয়াত ৰক্তপাতৰ প্ৰয়োজন নোহোৱা। এই দৰ্শনে লাখ লাখ ভাৰতীক একত্ৰিত কৰিছিল আৰু বিশ্বৰ নাগৰিক অধিকার আন্দোলনক অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল।

দৰ্শনিক আধাৰ

সত্যাগ্ৰহৰ অৰ্থ হৈছে “সত্যৰ আঁৰ ধৰা।” গান্ধীয়ে এই ধাৰণাটো দক্ষিণ আফ্ৰিকাতৰ ভাৰতীয় সম্প্রদায়ৰ ওপৰত হোৱা বর্ণবাদী বৈষম্যৰ বিৰুদ্ধে ব্যৱহাৰ কৰিছিল। 1915 চনত ভাৰতলৈ উভতি অহাৰ পিছত, তেওঁ ব্ৰিটিছ অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে এই নীতি প্ৰয়োগ কৰিলে। সত্যাগ্ৰহৰ মূল নীতি সমূহ আছিল: সত্যৰ অনুশীলন, অহিংসা, দুঃখ সহ্য কৰিবলৈ ইচ্ছা আৰু নৈতিক প্ৰভাৱৰ শক্তি। এক সত্যাগ্ৰহী (প্ৰৱক্তা) সক্ৰিয়ভাৱে অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিব লাগিছিল, কিন্তু অন্যায়কৰীক ক্ষতি নকৰাকৈ, যাৰ জৰিয়তে নৈতিক শক্তিয়ে দৈহিক শক্তিকো পরাজিত কৰিব পাৰে।

ভাৰতত মুখ্য অভিযানসমূহ

1. চম্পাৰণ সত্যাগ্ৰহ (1917)

ভাৰতত গান্ধীৰ প্ৰথম বৃহৎ সত্যাগ্ৰহ চম্পাৰণ, বিহাৰত সংঘটিত হৈছিল। কৃষকসকলক ব্ৰিটিছ জমিদাৰৰ দ্বাৰা জবৰদস্তি কৰি ইণ্ডিগো উৎপাদন কৰিবলৈ বাধ্য কৰা হৈছিল। গান্ধীয়ে শান্তিপূর্ণ প্ৰতিবাদৰ নেতৃত্ব দি কৃষকৰ সমস্যাবোৰ তদন্ত কৰি চৰকাৰৰ সৈতে আলোচনাৰ জৰিয়তে সমস্যাৰ সমাধান কৰিলে। এই অভিযান সফল হৈছিল আৰু অহিংসা প্ৰতিবাদৰ ইতিহাসত বিশেষ স্থান লাভ কৰিলে।

2. খেদা সত্যাগ্ৰহ (1918)

গুজৰাটৰ খেদা জিলাৰ কৃষকসকলে বৰ্ষাত ক্ষয় হোৱা ফচলৰ পাছতো কৰ দাখিল কৰিবলৈ বাধ্য কৰা হৈছিল। গান্ধীয়ে স্থানীয় জনগণক সংগঠিত কৰি কৰ নিদিবৰ বাবে আন্দোলন চলালে। এই আন্দোলন সফল হোৱাৰ পাছত দেখা গৈছিল যে শান্তিপূর্ণ গণ প্ৰতিবাদৰ জৰিয়তে অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে কাৰ্যক্ষম প্ৰতিবাদ সম্ভৱ।

3. অসহযোগিতা আন্দোলন (1920–1922)

এই ৰাষ্ট্ৰীয় অভিযানত ভাৰতীয়সকলে ব্ৰিটিছ প্ৰতিষ্ঠান, বিদ্যালয়, আদালত আৰু বাণিজ্য সামগ্ৰী বয়কট কৰিছিল। লাখ লাখ লোক অংশগ্ৰহণ কৰিছিল, আৰু গণ অসহযোগিতাৰ শক্তি প্ৰদৰ্শিত হৈছিল। এই আন্দোলনে সত্যাগ্ৰহক বৃহৎ ৰাজনৈতিক কৌশলৰ ৰূপত প্ৰয়োগ কৰাৰ পথ প্ৰসাৰিত কৰিলে।

4. নৱক সত্যাগ্ৰহ আৰু দাণ্ডী পদযাত্ৰা (1930)

সত্যাগ্ৰহৰ অন্যতম প্ৰতীকী ঘটনা আছিল দাণ্ডী পদযাত্ৰা, য’ত গান্ধীয়ে 240 মাইল পদযাত্ৰা কৰি বেআইনীভাৱে নৱক (লৱণ) উৎপাদন কৰিছিল, যাৰ দ্বাৰা ব্ৰিটিছ লৱণ কৰৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিছিল। এই প্রতীকী কাৰ্যই ভাৰতবাসীক একত্ৰিত কৰিছিল আৰু বিশ্ববাসীৰ দৃষ্টি আকর্ষণ কৰিছিল।

5. ভাৰত ত্যাগ আন্দোলন (1942)

যদিও এই আন্দোলন অধিক জৰুৰীভাৱে ব্ৰিটিছ চৰকাৰৰ দেশত্যাগৰ দাবী কৰিছিল, তথাপিও ইয়াত সত্যাগ্ৰহৰ আদৰ্শ বজাই থাকিল। গণ প্ৰতিবাদ, ধৰ্ণা আৰু অসহযোগিতা আন্দোলনে দেশৰ বৃহৎ জনগণক স্বাধীনতাৰ শেষ ধাপলৈ আন্দোলিত কৰিলে।

প্ৰভাৱ আৰু পৰম্পৰা

সত্যাগ্ৰহ আন্দোলনে প্ৰমাণ দিছিল যে শান্তিপূর্ণ আৰু নৈতিক প্ৰতিবাদৰ জৰিয়তে ৰাজনৈতিক আৰু সামাজিক পৰিৱৰ্তন সম্ভৱ। ই বিশ্বৰ নেতাসকলক অনুপ্ৰাণিত কৰিছিল, যেনে মাৰ্টিন লুথাৰ কিং জুনিয়ৰ, নেলচন মণ্ডেলা। ভাৰতত, ই একতা, ৰাষ্ট্ৰীয় চেতনাৰ বৃদ্ধি আৰু 1947 চনত স্বাধীনতাৰ পথ প্ৰস্তুত কৰিলে। সত্যাগ্ৰহ আজিও দেখুৱাইছে যে সাহস, সত্য আৰু অহিংসাৰ জৰিয়তে সমাজক ৰূপান্তৰ কৰিব পাৰি আৰু অন্যায়ৰ বিৰুদ্ধে প্ৰতিবাদ কৰিব পাৰি।